Tựa đề : Dinh dưỡng và những cột mốc quan trọng cho bé dưới 2 tuổi, đủ và phù hợp ?
Hỏi: Em chào chị,
Em xin giới thiệu em là H, hiện em đang có bầu được 4 tháng. Em đã theo dõi facebook của chị và rất thích những bài viết về dinh dưỡng của chị, tuy nhiên em có một vài băn khoăn nhờ chị giải đáp giùm ạ :
1. 6 tháng đầu bé bú sữa hoàn toàn thì làm thế nào biết bé bú đủ sữa ? Có định lượng cụ thể thế là quá ít và thế nào là quá nhiều không hả chị ? Nếu em cho bé bú mẹ thì làm thế nào để em biết bé bú được bao nhiêu và bé bú có đủ không ạ ?
2. Sau 6 tháng bé ăn dặm thì lượng sữa của bé bao nhiêu là đủ ạ ? Một ngày bé cần ăn bao nhiêu thì đủ hả chị ?
3.Khi bé biết bò hoặc biết đi thì mình có cần cho bé ăn nhiều lên không hả chị ?
4. Nếu trong wonder weeks mà bé biếng ăn thì phải làm thế nào để vẫn đảm bảo dinh dưỡng cho bé hả chị ?
5. Em thấy chị bảo sau 1 tuổi sữa không còn là nguồn dinh dưỡng chính mà là thức ăn vậy mình nên cho con uống bao nhiêu sữa và ăn bao nhiêu bữa một ngày ạ để phù hợp với sự phát triển của bé ạ ?
Em mong sớm nhận được hồi âm của chị, em xin cám ơn chị ạ
Trả lời:
1. Về lý thuyết, có một vài cách tính lượng sữa trong ngày cho bé như lấy cân nặng của bé * 75ml sẽ ra được số sữa bé cần bú theo từng cữ hoặc là cách tính theo tháng tuổi ví dụ 0-3 tuần 30-90ml/lần…. và bé cần bú từ 500ml trở lên và không quá 1000ml/ngày ở giai đoạn dưới 1 tuổi . Tuy nhiên, trong thực tế, bạn sẽ thấy cách tính này hoàn toàn mang tính chất tương đối bởi em bé khác nhau thì khẩu vị, sự hấp thu và khả năng tiêu hao năng lượng cũng khác nhau. Bởi vậy, cách nhận biết một em bé đã bú đủ chưa nên dựa vào những biểu hiện như :
* Đối với bé bú mẹ:
– Ngực mẹ mềm đi sau mỗi lần con bú.
– Sau khi bú xong, bé thoải mái và thư giãn. Bé có thể ngủ được một giấc sâu và dài (ít nhất 1 tiếng). Thời gian thức bé vui vẻ thoải mái.
– Đồ thị tăng trưởng của bé theo hướng đi lên cả về chiều cao và cân nặng (1 năm đầu đời còn cần kiểm tra cả vòng đầu và vòng ngực ).
– Một ngày, bé tè ướt 5-6 cái bỉm hoặc 6-8 tã vải, nước tiểu trong và không có mùi.
– Phân của bé có màu nâu đậm và hơi đặc hoặc vón cục.
Nếu bạn muốn biết mỗi lần con bú mẹ trực tiếp được bao nhiêu thì bạn có thể sử dụng phương pháp đo sản lượng của Tracy Hogg: Giả sử con bạn mỗi cữ bú hết 1 bên vú, bạn dùng tay hoặc dùng máy vắt sữa của một bên xem được bao nhiêu ml rồi cộng thêm vào đó 30-40ml (vì khi bé mút sẽ bú được nhiều hơn khi hút ra) thì sẽ ra được số sữa mà bé bú.
* Đối với bé bú sữa công thức:
– Đồ thị tăng trưởng của bé theo hướng đi lên.
– Bé thoải mái và hài lòng sau khi bú xong. Bé ngủ ngon, chơi ngoan.
– Bé tè nhiều hơn 6 lần/ngày, nước tiểu trong, không có mùi.
Nếu hỏi những người mẹ khác , bạn sẽ thấy không bé nào có lượng bú giống bé nào, hãy nhìn vào con b ạn để biết đủ hay chưa. Với nhà mình thì cho đến khi bạn Sâu được 12 tháng , thì chưa bao giờ bạn vượt quá lượng bú là 100ml/cữ và 600ml/ngày (mẹ vắt sữa ra bình cho bạn ti), nếu dựa vào cách tính lượng sữa thì tôi đáng ra nên lo lắng mới phải, tuy nhiên khi cho con đi khám định kỳ, bảc sĩ bảo con phát triển hoàn toàn bình thường và dựa vào sinh hoạt hàng ngày bé ngủ tốt, chơi ngoan tôi hoàn toàn yên tâm là bé bú đủ.
2. Khi bé được 6 tháng, mẹ sẽ cho bé ăn dặm. Thời gian đầu do lượng dinh dưỡng bé dự trữ được lúc còn trong bụng mẹ vẫn chưa hoàn toàn hết hẳn và bé vẫn chưa quen với thức ăn mới nên mẹ vân cho bé bú với lượng sữa như cũ. Vào khoảng gần 9 tháng, bé thực sự cần thêm dinh dưỡng từ thức ăn, lúc này, theo quy luật tự nhiên bé sẽ tự động bú ít hơn và ăn nhiều lên. Nếu sau 10 tháng bé vẫn hoàn toàn không thích nghi với thức ăn đặc ngoài sữa và vẫn bú nhiều sữa, mẹ cần chủ động giảm lượng sữa mà bé bú trong ngày xuống khoảng 200ml hoặc cho đến khi nào bé chấp nhận việc ăn dặm.
Về mặt lý thuyết, thời gian từ 6 tháng – 12 tháng lượng sữa của bé ở trong khoảng 450-700ml là ổn, lượng thức ăn đặc tăng dần lên theo thời gian từ 1 thìa cà phê vào ngày đầu tiên ăn dặm đến 1/4 hoặc 1/2 bát các loại cháo/bột, trái cây, rau củ, chế phầm từ sữa (phô mai, sữa chua cho trẻ em) vào lúc 11 tháng, từ 1 bữa 1 ngày lúc 6 tháng đến 2-3 bữa/ngày lúc 12 tháng.
Trên thực tế, nếu bạn là người tôn trọng con, bạn sẽ lại thấy rằng đủ theo như lý thuyết là một khái niệm tương đối. Nếu bạn cho con ăn theo phương pháp Baby led weaning, bạn lại càng thấy lý thuyết chỉ nên để…ngắm. Nếu bạn đọc thêm về Tuần khủng hoảng the wonder weeks, bạn lại càng hiểu, theo lý thuyết dễ phát rồ như thế nào. Bởi vậy, theo tôi, bạn hãy cứ theo chuẩn là con để biết con bạn ăn dặm và bú sữa đủ chưa như sau:
– Đồ thị phát triển của bé là đường đi lên. (sau 6 tháng bé phát triển chậm lại, nhưng chỉ cần cân và chiều cao vẫn tăng trong khoảng tăng trưởng bình thường của bé, vậy là ổn).
– Tâm trang bé vui vẻ, bé ngủ tốt, giác ngủ ban ngày đươc ít nhất 1 tiếng/giấc và 9 tiếng ban đêm.
– Bé không đòi bú hay đòi ăn liên tục, đặc biệt là bú đêm. Bé ăn/bú liên tục nhưng lượng ăn ít, ăn vặt, bú vặt không phải là một dấu hiệu cho thấy bé ham ăn, chỉ có thể là lượng thực ăn/sữa bé ăn 1 lần không đủ cho bé tích trữ trong một thời gian dài.
– Bé hoạt động với tốc độ bình thường, hoạt bát. Sẽ có một số bé đặc biệt thích hoạt động và một số bé hoạt động ít hơn. Tuy nhiên nếu một em bé năng động trở nên kém hoạt động, hay một em bé trầm tính trở nên không thi làm gì ngoài nằm một chỗ, thì có thể là do bé không nạp đủ năng lượng và dinh dưỡng cần thiết (trừ khi bé ốm).
– Bé tè ướt từ 4 bỉm trở lên, nước tiểu trong, không mùi. Bé đi đại tiện bình thường, không bị táo bón. (Nhiều ngày không đại tiện không phải là táo bón, táo bón là bé đi phân cục, cứng như phân dê và màu đen).
3. Khi bé biết bò hoặc biết đi, bé sẽ hoạt động nhiều hơn, nhu cầu tích trữ năng lượng có thể tăng lên nhưng không phải tất cả các bé. Có bé sẽ ăn nhiều hơn, có bé thì vẫn giữ nguyên lương ăn như cũ, do đó bạn hãy dựa vào các biểu hiện như tôi đã đề cập ở phần 2 để xem bé có ăn đủ với nhu cầu của bé hay chưa. Tuy vậy, với các bé biếng ăn, cho bé hoạt động nhiều, vui chơi nhiều cũng là một cách để giúp bé ăn tốt hơn.
4. Các giai đoạn tuần khủng hoảng the wonder weeks là những cột mốc quan trọng trong sự phát triển của bé. Trong 20 tháng đầu đời, bé trải qua 10 thời kỳ phát triển kĩ năng và tinh thần vào các tuần tuổi 5, 8, 12, 19, 26, 37, 46, 55, 64, 75. Ở những giai đoạn này bé thường có những biểu hiện khó ở và biếng ăn là một trong những biểu hiện điển hình và phổ biến nhất của wonder weeks. Đây là giai đoạn bé tập trung học và thành thạo kĩ năng như lẫy, bò, đứng, đi, chạy, nói nên tạm thời quên mất nhu cầu về thể chất, do đó bé thường biếng ăn, ăn ít hoặc giảm cữ. Đúng là có một số bé có thể ăn không đủ thời kỳ này nên bị giảm cân và ảnh hưởng giấc ngủ, nhưng cung có những bé dù ăn ít hoặc không ăn nhưng vân đủ dinh dương nên vân lên cân . Nếu con bạn rơi vào trường hợp thứ 1, hãy thử những cách sau:
– Với bé dưới 6 tháng, hãy giãn cữ bú cho bé , để dù bé ăn ít lần hơn nhưng đủ độ đói để có thể ăn tốt trong 1 lần, có thể giãn cữ 4 giờ hoặc nếu 4 giờ bé vẫn chưa chịu ăn hay đợi đến khi bé đói, đòi ăn và cho bé ăn.
-Với bé 6-12 tháng,cũng vẫn giữ cữ bú và giờ ăn cho bé, nếu bé chưa cai ti đêm hãy cai ti đêm cho bé, làm phong phú các món ăn của bé và cố gắng tìm đến những nguyên liệu và món ăn cung cấp nhiều năng lượng và dinh dưỡng dù chỉ bé chỉ ăn có chút xíu thôi.
– Với bé trên 12 tháng hãy cho bé có cơ hội để đói, cho bé ra ngoài ăn (một số bé dù không chịu ăn ở nhà nhưng lại chịu ăn ở nhà hàng hoặc nơi khác ngoài nhà ), cho bé vận động thật nhiều và tuyệt đối không cho bé ăn vặt.
Nếu thực hiện các cách trên mà bé vẫn biếng ăn. Tốt nhất là hãy chờ đợi đến khi tuần khủng hoảng qua đi. Bạn Sâu khi bạn Sâu được 11 tháng vừa rơi vào wonder weeks và giai đoạn nhai nhả của ăn dặm BLW, bạn cho đồ ăn vào mồm rồi nhè tất cả ra, chỉ bú có 3 cữ một ngày, nhưng vẫn rất nghịch và vẫn tăng cân nên nếu con có biếng ăn mẹ cũng đừng lo lắng quá.
5.Sau 1 tuổi, thức ăn trở thành nguồn dinh dưỡng chính của bé để phù hợp với sự phát triển của bé cũng như cung cấp đủ năng lượng cho các hoạt động hàng ngày của một em bé hiểu động. Lúc này sữa đã không còn cung cấp đủ chất cho bé để bé phát triển chiều cao, cân năng và trí não cũng như khiến bé không đủ no để có thể chơi đùa khám phá. Khi bé được 1 tuổi sữa và thức ăn mỗi loại chiến 50% nguồn dinh dưỡng cho bé, sữa giảm dần vai trò theo tháng tuổi và đến khoảng 18 tháng trở lên tỉ lệ là 25% cho sữa và 75% cho thức ăn. Nếu bạn cho bé uống quá nhiều sữa và ăn quá ít, khả năng bé bị thiếu chất đặc biệt là bị thiếu sắt (dấn đến thiếu máu) là rất cao, do đó đảm bảo chế độ ăn uống cân bằng là rất quan trọng.
Theo trang babycenter, trẻ từ 1-2 tuổi chỉ nên nạp vào cơ thể tối đa 500ml chế phẩm từ sưa bao gồm cả sữa tươi (hoặc sưa mẹ nếu bạn vẫn cho con bú), sữa chua, phô mai, kem hoặc pudding làm từ sữa. Tuy nhiên nếu bé uống tối đa 500ml mà lại hầu như không ăn gì, thì bạn vẫn cần giảm khẩu phần sữa xuống để khẩu phần ăn của bé tăng lên, để đảm bảo bé nhận được dinh dưỡng chủ yếu từ thức ăn.
Về định lượng cụ thể, bạn có thể tham khảo tại đây: http://www.meongbong.com/dinh-duong/dich-huong-dan-an-cho-be-tu-12-36-thang-tu-trang-babycenter/
Tuy nhiên, giống như những phần trước mình nói đến, mình vẫn luôn thiên về việc để cho bé là chuẩn của chính bé. Một em bé ăn đủ rất dễ nhận biết bé vui vẻ, khỏe mạnh, năng động và hoạt bát, các nhịp sinh hoạt của bé như đi tiểu tiện, đại tiện cũng đều đặn và bình thường.
Bạn hãy cho bé ăn với một chế độ dinh dưỡng cân bằng cả 4 nhóm ngũ cốc, rau củ, trái cây và đạm và nếu có điều kiện, từ sau 1 tuổi hãy tiến hành khám tổng quát định kỳ 6 tháng/lần cho bé, bằng cách đó bạn sẽ nhận được lời khuyên từ chuyên gia y tế và thông qua kết quả xét nghiệm để biết con bạn có thiếu chất dinh dưỡng gì không từ đó sẽ biết được chế độ dinh dưỡng của bé có phù hợp hay không.
